اعمال مشترک شب های قدر
اعمال شب قدر در دو نوع است:
- اعمال مشترک شب‌های قدر
- اعمالی که مخصوص هریک از شب‌های قدر است؛ یعنی اعمال شب نوزدهم، اعمال شب بیست و یکم و اعمال شب بیست و سوم.
اعمال مشترک شب های قدر
اعمال شب های قدر عبارت‌اند از:
- غسل
- نماز دورکعتی
- قرآن به سر گرفتن
- زیارت امام‌حسین(علیه‌السلام)
- احیا
- صد رکعت نماز
- دعای امام‌سجاد(علیه‌السلام)
- دعا برای آمرزش
- دعای جوشن کبیر
در این مقاله، به‌طور مفصل اعمال مشترک شب های قدر را شرح می‌دهیم:
غسل شب قدر
علامه مجلسی(رحمت‌الله) فرموده‌اند: «بهتر است غسل این شب‌ها در هنگام غروب آفتاب انجام بگیرد که نماز شام را با غسل بخواند.»
نماز شب قدر برای آمرزش خود و پدر و مادر
از اعمال شب قدر دو رکعت نماز است که در هر رکعت پس از سوره حمد، هفت مرتبه سوره توحید خوانده و پس از فراغت از نماز «هفتاد مرتبه» بگوید: «أَسْتَغْفِرُ اللّهَ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ.»
در روایت نبوی است که از جای برنخیزد تا خدا او و پدر و مادرش را بیامرزد.
قرآن به سر گرفتن در شب قدر
یکی از اعمال شب‌های قدر این است که قرآن مجید را باز کند و در برابر خود بگیرد و بگوید:
اللّهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ بِکِتابِکَ الْمُنْزَلِ وَ مَا فِیهِ وَ فِیهِ اسْمُکَ الْأَکْبَرُ وَ أَسْماؤُکَ الْحُسْنى وَ مَا یُخافُ وَ یُرْجى أَنْ تَجْعَلَنِى مِنْ عُتَقائِکَ مِنَ النّارِ.
خدایا؛ از تو می‌خواهم به حق کتاب نازل شده‌ات و آنچه در آن است و در آن است نام بزرگ‌ترت و نام‌های نیکوترت و آنچه بیم‌انگیز است و امیدبخش، اینکه مرا از آزادشدگان از آتش دوزخ قرار دهی.
سپس هر حاجت که دارد بخواهد.
از دیگر اعمال شب‌های قدر اینکه قرآن مجید را روی سر بگذارد و بگوید:
اللّهُمَّ بِحَقِّ هذَا الْقُرْآنِ وَ بِحَقِّ مَنْ أَرْسَلْتَهُ بِهِ وَ بِحَقِّ کُلِّ مُؤْمِنٍ مَدَحْتَهُ فِیهِ وَ بِحَقِّکَ عَلَیْهِمْ فَلَا أَحَدَ أَعْرَفُ بِحَقِّکَ مِنْکَ.
خدایا، به حق این قرآن و به حق کسی که آن را بر او فرستادی و به حق هر مؤمنی که او را در آن ستودی و به حق خود بر آنان، پس احدی شناساتر از تو به حق تو نیست.
سپس ده مرتبه بگو «بِکَ یَا اللّهُ» و ده مرتبه «بِمُحَمَّدٍ» و ده مرتبه «بِعَلِیٍّ» و ده مرتبه «بِفَاطِمَهَ» و ده مرتبه «بِالْحَسَنِ» و ده مرتبه «بِالْحُسَیْنِ» و ده مرتبه «بِعَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ» و ده مرتبه «بِمُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ» و ده مرتبه «بِجَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ» و ده مرتبه «بِمُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ» و ده مرتبه «بِعَلِیِّ بْنِ مُوسَى» و ده مرتبه «بِمُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ» و ده مرتبه «بِعَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ» و ده مرتبه «بِالْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ» و ده مرتبه «بِالْحُجَّهِ».
به ذاتت ای خدا، به حق محمّد، به حق على، به حق فاطمه، به حق حسن، به حق حسین، به حق على بن الحسین، به حق محمّد بن على، به حق جعفر بن محمّد، به حق موسى بن جعفر، به حق على بن موسى، به حق محمد بن على، به حق على بن محمّد، به حق حسن بن على، به حق حجّت.
پس هر حاجتى که دارى از خدا بخواه.
زیارت قبر امام‌حسین(ع) در شب قدر
روایت کرده‌اند: «هنگامی که شب قدر می‌شود، منادی از آسمان هفتم از پشت عرش ندا سر می‌دهد که خدا هرکه را به زیارت مزار امام حسین(علیه‌السلام) آمده آمرزید.»
اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یَا بْنَ رَسُولِ اللَّهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یَا بْنَ اَمیرِ الْمُؤْمِنینَ.
سلام بر تو ای فرزند رسول خدا، سلام بر تو ای فرزند امیرمؤمنان.
اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یَا بْنَ الصِّدیقَهِ الطَّاهِرَهِ، فاطِمَهَ سَیِّدَهِ نِسآءِ الْعالَمینَ.
سلام بر تو ای فرزند صدیقۀ طاهره، حضرت فاطمه بانوی زنان جهانیان.
اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا مَوْلایَ یا اَبا عَبْدِ اللَّهِ، وَ رَحْمَهُ اللَّهِ وَ بَرَکاتُهُ.
سلام بر تو ای مولای من، ای اباعبدالله و رحمت خدا و برکاتش.
اَشْهَدُ اَنَّکَ قَدْ اَقَمْتَ الصَّلوهَ، وَآتَیْتَ الزَّکو هَ، وَاَمَرْتَ بِالْمَعْروُفِ وَنَهَیْتَ عَنِ الْمُنْکَرِ.
گواهی دهم که تو برپاداشتی نماز را و بدادی زکات را و امر کردی به معروف (کار نیک) و نهی کردی از منکر (کار زشت).
وَ تَلَوْتَ الْکِتابَ حَقَّ تِلاوَتِهِ، وَ جاهَدْتَ فِی اللَّهِ حَقَّ جِهادِهِ.
و خواندی قرآن را آن‌طور که باید و جهاد کردی در راه خدا چنانچه شاید.
وَ صَبَرْتَ عَلَی الْأَذی فی جَنْبِهِ مُحْتَسِباً حَتّی اَتیکَ الْیَقینُ.
و شکیبایی کردی بر آزار (دشمنانت) دربارۀ خدا، پاداش‌جویانه تا مرگ به سراغت آمد.
اَشْهَدُ اَنَ الَّذینَ خالَفُوکَ وَ حارَبُوکَ، وَ الَّذینَ خَذَلُوکَ، وَ الَّذینَ قَتَلُوکَ مَلْعُونُونَ.
گواهی دهم که به‌راستی آنان که با تو مخالفت کرده و جنگ کردند و آنان که دست از یاری‌ات کشیدند و نیز کسانی که تو را کشتند، ملعونند.
عَلی لِسانِ النَّبِیِّ الْأُمِّیِ، وَ قَدْ خابَ مَنِ افْتَری، لَعَنَ اللَّهُ الظَّالِمینَ لَکُمْ.
بر زبان پیامبر امی (درس‌نخوانده) و زیانکار است، کسی که دروغ بندد. خدا لعنت کند ستم‌کنندگان شما را، از اولین و آخرین و چند برابر کند بر ایشان عذاب دردناکش را.
مَوْلایَ یَا بْنَ رَسُولِ اللَّهِ زائِراً عارِفاً بِحَقِّکَ، مُوالِیاً لِأَوْلِیآئِکَ.
آمده‌ام به دربارت ای مولای من، ای فرزند رسول خدا برای زیارت شناسای به حق تو و دوستدار دوستانت.
مُعادِیاً لِأَعْدآئِکَ، مُسْتَبْصِراً بِالْهُدَی الَّذی اَنْتَ عَلَیْهِ.
و دشمن دشمنانت و بینا بر آن هدایتی که تو بر آن بودی.
عارِفاً بِضَلالَهِ مَنْ خالَفَکَ، فَاشْفَعْ لی عِنْدَ رَبِّکَ.
و شناسای به گمراهی آن‌کس‌که با تو مخالفت کرد. پس شفاعت کن برای من نزد پروردگارت.
اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا حُجَّهَ اللَّهِ فی اَرْضِهِ وَ سَمآئِهِ صَلَّی اللَّهُ عَلی روُحِکَ الطَّیِّبِ، وَ جَسَدِکَ الطَّاهِرِ.
سلام بر تو ای حجت خدا در روی زمین و آسمان او. درود خدا بر روان پاک و پیکر پاکیزه‌ات.
وَ عَلَیْکَ السَّلامُ یا مَوْلایَ، وَ رَحْمَهُ اللَّهِ وَ بَرَکاتُهُ.
و بر تو باد سلام ای مولای من و رحمت خدا و برکاتش.
احیای شب قدر
روایت کرده‌اند: «هرکه شب قدر را اِحیا بدارد، گناهانش آمرزیده می‌شود؛ هرچند به شمارۀ ستارگان آسمان و سنگینی کوه‌ها و پیمانه دریاها باشد.»
صد رکعت نماز
صد رکعت نماز به جا آورد که فضلیت بسیار دارد و بهتر آن است که در هر رکعت پس از سوره حمد، ده مرتبه سوره توحید بخواند.
دعای امام‌سجاد(ع)
کفعمی از امام زین‌العابدین(علیه‌السلام) روایت می‌کند که حضرت در این شب‌ها، در حال قیام و قعود و رکوع و سجود این دعا را می‌خواند.
اللّهُمَّ إِنِّى أَمْسَیْتُ لَکَ عَبْداً داخِراً لَاأَمْلِکُ لِنَفْسِى نَفْعاً وَ لا ضَرّاً وَلا أَصْرِفُ عَنْها سُوءً، أَشْهَدُ بِذلِکَ عَلَى نَفْسِى، وَ أَعْتَرِفُ لَکَ بِضَعْفِ قُوَّتِى، وَ قِلَّهِ حِیلَتِى، فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْجِزْ لِى مَا وَعَدْتَنِى وَ جَمِیعَ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِناتِ مِنَ الْمَغْفِرَهِ فِى هذِهِ اللَّیْلَهِ.
خدایا شام کردم درحالی‌که برای تو فقط بندۀ کوچک و خواری هستم که برای خویش سود و زیانی را اختیار ندارم و نمی‌توانم از خود پیش‌آمد بدی را بازگردانم. به این امر بر خویش گواهی می‌دهم و در پیشگاهت به ناتوانی و کمی چاره‌ام اقرار می‌کنم. خدایا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و آنچه را به من و همۀ مردان و زنان مؤمن، از آمرزش در این شب وعده دادی وفا کن.
وَ أَتْمِمْ عَلَىَّ مَا آتَیْتَنِى فَإِنِّى عَبْدُکَ الْمِسکِینُ الْمُسْتَکِینُ الضَّعِیفُ الْفَقِیرُ الْمَهِینُ. اللّهُمَّ لَا تَجْعَلْنِى ناسِیاً لِذِکْرِکَ فِیما أَوْلَیْتَنِى، وَ لا غافِلاً لِإِحْسانِکَ فِیما أَعْطَیْتَنِى، وَ لَا آیِساً مِنْ إِجابَتِکَ وَ إِنْ أَبْطَأَتْ عَنِّى فِى سَرَّاءَ کُنْتُ أَوْ ضَرَّاءَ أَوْ شِدَّهٍ أَوْ رَخاءٍ أَوْ عافِیَهٍ أَوْ بَلاءٍ أَوْ بُؤْسٍ أَوْ نَعْماءَ إِنَّکَ سَمِیعُ الدُّعاءِ.
و آنچه را به من عنایت فرموده‌ای کامل ساز که من بندۀ بیچاره، درمانده، ناتوان، تهیدست و خوار توأم. خدایا مرا فراموش‌کنندۀ ذکرت، در آنچه سزاوار آنم فرمودی، قرار نده و نه فراموش‌کنندۀ احسانت، در آنچه عطایم کردی و نه ناامید از اجابتت؛ گرچه زمانی طولانی گردد، چه در خوشی یا ناخوشی یا سختی یا آسانی یا تندرستی یا بلا یا تنگدستی یا نعمت، همانا تو شنوندۀ دعایی.
دعا برای آمرزش، بهترین عمل شب قدر
علامه مجلسی(رحمت‌الله) می‌فرماید: «بهترین اعمال در این شب‌ها، درخواست آمرزش و دعا است برای حوایج دنیا و آخرت خود و پدر و مادر و خویشان و برادران و خواهران مؤمن. چه آنان که زنده‌اند و چه آنان که از دنیا رفته‌اند و خواندن اذکار و صلوات بر محمّد و آل محمّد(صلیاللهعلیهوآلهوسلم)، به هر اندازه که بتوان.»
دعای جوشن کبیر
در بعضی از روایات نقل کرده‌اند که دعای جوشن کبیر در این سه شب خوانده شود.
در فضیلت این دعا آمده است که در یکی از جنگ‌ها، پیامبر اکرم(صلیاللهعلیهوآلهوسلم) زره سنگینی بر تن داشتند؛ به‌گونه‌ای که بدن مبارکشان را اذیت می‌کرد. در این هنگام جبرئیل فرود آمد و فرمود: «ای محمد، پروردگارت بر تو سلام می‌فرستد و می‌فرماید این جوشن را از تن بیرون آور و به‌جای آن، این دعا را بخوان و بدان تو و امتت با خواندن آن در امان خواهید بود.» از نکات قابل‌توجه اینکه هرکس این دعا را سه مرتبه در ماه مبارک رمضان بخواند، خداوند جسد او را بر آتش حرام و بهشت را بر او واجب می‌کند.
لازم به ذکر است در نرم‌افزار نسیم رضوان، بخشی تحت عنوان مفاتیح‌الجنان برای کاربران تهیه شده است. برای مشاهدۀ دعاها، زیارات و اعمال سایر ماه‌ها می‌توانید به این بخش مراجعه کنید.
